CrVI-problematiek
Verchromen is het afzetten van metallisch chroom op een te behandelen oppervlak. Het doel van dit proces is de beschermende en esthetische eigenschappen van metallisch chroom over te brengen op het substraat.
Deze behandeling wordt in het algemeen uitgevoerd bij twee soorten toepassingen:
- hardverchromen, dat regelmatig in de industrie wordt toegepast. Deze heeft als doel de oppervlaktehardheid van de te behandelen onderdelen te versterken, slijtvastheid te verbeteren en bescherming biedt tegen corrosie te bieden.
- decoratief verchromen, dat eveneens tegen corrosie beschermt, maar wordt gebruikt vanwege het esthetische aspect en de glans die het aan het behandelde onderdeel geeft.
Het belangrijkste verschil tussen deze twee processen van verchromen is de dikte van de chroomlaag. Beide processen zijn elektrolytische processen, uitgevoerd in een bad waarin chroomzuur (CrO3) het hoofdbestanddeel en de bron is van het chroom voor de deklaag.
Hoewel de hoge toxiciteit van zeswaardige chroomzouten, waaronder CrO3, al bijna een eeuw bekend is, zijn deze verbindingen pas sinds een tiental jaren opgenomen in bijlage XIV van REACH, de verordening inzake de registratie, evaluatie, autorisatie en beperking van chemische stoffen in de Europese Unie. Deze bijlage bevat een lijst van stoffen die als "zeer zorgwekkend" worden beschouwd en daarom in de EU niet zonder specifieke vergunning mogen worden gebruikt. De verbodsdatum voor chroom(VI)-zouten was 21/09/2017.
Dit betekent dat deze verbindingen vanaf deze datum niet meer mochten gebruikt of opgeslagen worden, tenzij een vergunning werd verkregen. Voor functioneel verchromen (hardverchromen) hebben een aantal bedrijven, waaronder bedrijven in het CATCsub consortium, een vergunning gekregen tot 21 september 2024. Bedrijven die nu een vergunning hebben, en nog geen geschikt alternatief voor het gebruik van hardchroom hebben na deze datum, kunnen opnieuw autorisatie aanvragen tot 21 maart 2023.
Het verbod op zeswaardige chroomzouten zou uiteindelijk moeten leiden tot het einde, of op zijn minst een zeer grote reductie, van het huidige hardverchromen. Gezien de vele toepassingen van hardchroomlagen tot op vandaag, is de vervanging van het hardverchromen een onderwerp dat een groot aantal industrieën aanbelangt.
Ondanks het uitgebreide onderzoek dat over dit onderwerp verricht is en wordt, is het duidelijk dat er momenteel geen universeel alternatief is voor hardchroom in al zijn toepassingen. Anderzijds kunnen veel technologieën waarmee slijtageverhogende en corrosiewerende oppervlaktebehandelingen bekomen worden, een valabel alternatief bieden in welbepaalde toepassingen, elk met zijn eigen specifieke eisen en beperkingen.